Tüketicinin korunması, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde önemli bir hak olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de, tüketici hakları, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (Tüketici Kanunu) ile güvence altına alınmıştır. Bu kanun, tüketicilerin haklarını korumak için çeşitli düzenlemeler getirmiş ve aynı zamanda “seçimlik haklar” adı verilen hakları da belirlemiştir. Seçimlik haklar, tüketicilere mal ve hizmet alımında yaşadıkları sorunlar karşısında çeşitli çözüm yolları sunar.
Seçimlik Hakların Tanımı
Seçimlik haklar, tüketicinin mal veya hizmete ilişkin ayıplı durumlarla karşılaştığında, seçim yapma hakkına sahip olduğu yasal haklardır. Yani, tüketici, aldığı malın veya hizmetin ayıplı olması durumunda, belirli seçenekler arasından birini tercih ederek sorunun çözülmesini talep edebilir.
Tüketicinin Seçimlik Hakları
Tüketicinin seçimlik hakları, özellikle mal veya hizmetin ayıplı olması durumunda devreye girer. Tüketici, ayıplı mal veya hizmet aldığında aşağıdaki haklardan birini seçebilir:
- Ayıp Düzeltme (Onarım) Talebi:
- Tüketici, aldığı malın ayıplı olması durumunda, malın ücretsiz olarak onarılmasını talep edebilir. Satıcı, malı onararak eski haline getirmelidir. Bu, tüketicinin, malın değiştirilmesi yerine, ayıbın düzeltilmesini tercih etmesi durumunda geçerli bir haktır.
- Malın Değiştirilmesi (İade) Talebi:
- Eğer maldaki ayıp, onarılamaz veya onarım süresi çok uzun olacaksa, tüketici, malı iade ederek değiştirilmesini isteyebilir. Tüketici, ayıplı malı aynı türde bir yeni mal ile değiştirme hakkına sahiptir. Ancak, ayıp, kullanım hatasından kaynaklanmamalıdır.
- Ücret İadesi (Fiyat İndirimi) Talebi:
- Tüketici, malın ayıplı olduğunu fark ettiğinde, malı değiştirmeyi veya onarmayı istemeyebilir. Bu durumda, tüketici malın bedelinde bir indirime gidilmesini veya ödediği ücretin tamamının iade edilmesini talep edebilir. Bu hak, ayıbın düzeltilemez olması veya malın değiştirilmemesi halinde devreye girer.
- Sözleşmeden Cayma Hakkı:
- Tüketici, mal ya da hizmetin sözleşmeye uygun olmaması durumunda, cayma hakkını kullanarak sözleşmeyi feshedebilir. Cayma hakkı, özellikle mesafeli satış sözleşmelerinde (örneğin, internetten alışverişlerde) yaygın olarak kullanılmaktadır. Cayma hakkı kullanılarak yapılan iade, malın geri alınması ve ücretin iade edilmesi anlamına gelir. Cayma hakkı, genellikle 14 gün içinde kullanılır.
- Ürünle İlgili Bilgi Talep Etme Hakkı:
- Tüketici, satın aldığı malın özellikleri, kullanım şartları, garanti süresi gibi bilgilere erişim hakkına sahiptir. Satıcı, ürünle ilgili gerekli bilgileri doğru ve eksiksiz olarak sunmak zorundadır. Tüketici, malın ayıplı olduğunu düşünüyorsa, ürünün özelliklerine dair daha fazla bilgi talep edebilir.
Seçimlik Hakların Süreleri ve Şartları
Tüketicinin seçimlik haklarını kullanabilmesi için bazı şartlar ve süreler vardır:
- Ayıp İhbarı Süresi: Tüketici, maldaki ayıbı fark ettikten sonra 2 yıl içinde satıcıya bildirmek zorundadır. Bu süre, ayıbın malda belirgin hale geldiği tarihten itibaren başlar.
- Cayma Hakkı Süresi: Mesafeli satışlarda tüketicinin cayma hakkı, sözleşmenin kurulmasından itibaren 14 gün içinde kullanılmalıdır. Bu süre, tüketiciye, malı teslim aldığı tarihten itibaren başlar.
- Onarım Süresi: Eğer tüketici, ayıplı malın onarılmasını talep ederse, onarım süresi genellikle makul bir zaman diliminde tamamlanmalıdır. Satıcı, onarımı 30 gün içinde tamamlamak zorundadır. Aksi takdirde, tüketici diğer seçimlik haklarını kullanabilir.
Sonuç
Tüketici, aldığı mal ya da hizmetten memnun kalmadığında, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un sağladığı seçimlik hakları kullanarak sorununu çözebilir. Bu haklar, tüketicinin daha güçlü bir pozisyonda olmasını sağlar ve ayıplı mal ya da hizmetlerin doğru bir şekilde çözülmesini temin eder. Tüketici, mal veya hizmetin ayıplı olduğu durumlarda, öncelikle bu haklarını kullanma yoluna gitmeli ve yasal süreler içinde başvurularda bulunmalıdır.
Eğer bu haklarınızın uygulanması konusunda sorun yaşıyorsanız, bir tüketici avukatından destek almanız, hukuki sürecin doğru ve hızlı bir şekilde işlemesini sağlar.